Eerst moet hij zijn afvalwater zuiveren. Om dat dure, schone water vervolgens op het riool te lozen. Dat is weggegooid geld, zegt ondernemer Rob Baan van Koppert Cress. ‘We doen straks allemaal moeite voor niks.’
‘Lozen? Dat klinkt als iets in het milieu flikkeren, waardoor de sloten vies worden en de vis dood komt bovendrijven. Als jij thuis je afwas- of douchewater afvoert via het riool, loos je toch ook geen afval?’ Rob Baan, directeur/eigenaar van Koppert Cress uit Monster (kweker van eetbare plantjes, ofwel cressen), kan zich er mateloos over opwinden dat hij en zijn collega’s binnenkort anders worden behandeld dan een particulier of de gemiddelde andere ondernemer. Simpelweg omdat de Nederlandse ‘vertaling’ van de Europese Kaderrichtlijn Water daarvoor zorgt. ‘Het afvalwater van huishoudens, met resten van poep, pies en medicijnen, mag straks nog wél rechtstreeks het riool in. En vergis je niet hoeveel troep daar nog in zit. Daar hoor je niemand over.’
Gepakt
Ook bedrijven op bedrijventerreinen en ziekenhuizen hebben straks nog voldoende mogelijkheden om hun afvalwater ongezuiverd in het riool te laten lopen. Maar alleen voor tuinbouwbedrijven geldt een strenger regime, zegt Baan. Die moeten – zodra de richtlijn in de Nederlandse regelgeving is verwerkt – hun afvalwater zuiveren voordat het alsnog in het riool belandt. Terwijl uit cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) blijkt dat er juist alle reden is om ook kritisch te kijken naar bijvoorbeeld particulieren. Vorig jaar kwam 140 ton geneesmiddelresten via de rioolwaterzuivering terecht in het oppervlaktewater, tegen een ‘bescheiden’ 17 ton resten van gewasbeschermingsmiddelen. ‘Het lijkt er op dat de Nederlandse overheid er minder moeite mee heeft om onze beroepsgroep aan te pakken dan individuele burgers’, verzucht Baan.
‘IK BEN EEN TUINDER, GEEN AFVALWATERBEHEERDER’
500 extra waterzuiveraars
Als tuinders straks ieder een eigen zuiveringsinstallatie moeten hebben, dan kan dat volgens Baan wel eens flink in de papieren lopen. Ze kunnen eventueel samenwerken met collega’s, maar per tuinder gaat het toch al gauw om een investering van enkele tienduizenden euro’s. Hij denkt ook niet dat er iemand in het Westland zit te wachten op zo’n vijfhonderd van die installaties. Installaties die als het tegenzit nog stinken ook.
Voor de tuinders zelf betekent het, behalve extra kosten, ook nog eens veel extra werk. En het vraagt om specifieke deskundigheid die zij van huis uit niet hebben. ‘Tuinders worden in de nieuwe opzet afvalwaterbeheerder, of ze nu willen of niet. Dat vind ik raar. Je moet het werk laten doen door mensen die daar verstand van hebben. Er voor hebben gestudeerd.’
Beetje verdrietig
Het meest bizarre vindt Baan toch dat tuinders het schone water dat ze straks overhouden niet mogen lozen op de sloot. Nee, in plaats daarvan gaat het – met het afvalwater van huishoudens en overige bedrijven – via het riool naar een algemene zuiveringsinstallatie. In het geval van Baan en een deel van zijn Westlandse collega’s zijn het er twee: de biologische afvalwaterzuivering in de Harnaschpolder bij Delft en de afvalwaterzuivering bij Hoek van Holland. ‘Op deze manier doen wij veel extra moeite voor niks. En daar word ik een beetje verdrietig van.’
Er is nóg een probleem, stelt Baan. Er zijn inmiddels wel enkele goedgekeurde systemen waarmee tuinders hun afvalwater op eigen terrein kunnen zuiveren. Maar die moeten zich in de praktijk nog bewijzen. En kwekers die kiezen voor een gezamenlijke aanpak, moeten voor het einde van het jaar een compleet uitgewerkte business case aanleveren. ‘Dat is wel erg last minute.’
Waarom moet iedere kweker ineens zelf een afvalwaterzuiveraar worden? Rob Baan van Koppert Cress vindt het een krankzinnig idee
Foto: Jeroen Poortvliet
Té praktisch
En dan speelt er bij Baan nog iets anders. In tegenstelling tot de meeste collega’s doet hij niet aan hergebruik van water bij de teelt van zijn cressen. ‘Voedselveiligheid staat bij mij op nummer 1. Daar torn ik niet aan. Dus ga ik water waarmee ik mijn cressen heb beregend niet hergebruiken. Want als er dan iets mis gaat, heeft dat direct gevolgen voor het product. Zoiets zou ik mezelf nooit vergeven’. Aan het einde van de rit blijft er bij Baan dus veel meer afvalwater over, dat hij eerst moet zuiveren voordat hij het via het riool kan afvoeren. En er is een alternatief voorhanden dat werkt en nog goedkoper uitpakt ook, zegt Baan: al het afvalwater rechtstreeks in het riool laten lopen. De hele afvalwaterstroom van het Westland kan dan in een keer worden gezuiverd in de afvalwaterzuiveringsinstallaties in de Harnaschpolder en bij Hoek van Holland. Tuinders hoeven dan geen geld te steken in een eigen zuiveringsinstallatie, maar betalen het waterschap dan extra voor de zuivering. Baan vindt het niet meer dan logisch dat ook hier wordt uitgegaan van het principe ‘de vervuiler betaalt’. Dus: hoe meer afvalwater je wilt lozen, hoe hoger de rekening. ‘Ik zeg dat al langer: stop met dat ingewikkelde gedoe. Stuur mij een factuur voor verleende diensten en ik betaal ‘m zonder mokken.’ Maar kennelijk is dat té praktisch: niemand – behalve Baan dan – wil er aan. ‘Misschien toch maar eens een brief aan Sharon Dijksma (staatssecretaris van Infrastructuur &Milieu, red.) sturen. Wie weet wat dát uithaalt.’
Waarom Koppert Cress zoveel water gebruikt
Veel van de tuinbouwcollega’s van Rob Baan gebruiken hetzelfde water keer op keer. Dat kan ook probleemloos bij de teelt van vruchtdragende gewassen, zoals tomatenplanten. Die planten krijgen water bij de wortel. En het overtollige water kan gemakkelijk nog eens worden gebruikt om de wortels ‘te beregenen’. Ook al is het hergebruikte water niet helemaal schoon, bij dit soort gewassen levert dat geen probleem op. In de stengel van de planten zit namelijk een filtersysteem voorkomt dat eventueel vuil in het water de vrucht bereikte. Koppert Cress is de spreekwoordelijke uitzondering op de regel. De cressen (eetbare plantjes) die in het bedrijf van Baan worden geteeld, zijn – in tegenstelling tot bijvoorbeeld tomatenplanten – zelf voor consumptie bedoeld en mogen dus op geen enkele manier in aanraking komen met vervuild water. Daarom krijgen ze van bovenaf water. Het overtollige water inclusief afvalstoffen (zoals zaden en het materiaal waarop wordt geteeld) wordt direct afgevoerd en dus niet hergebruikt. Daardoor gebruikt Koppert Cress dus meer water dan collegabedrijven.
